Jan I Olbracht

Z Baza horoskopów Polskiego Towarzystwa Astrologicznego
Skocz do: nawigacja, szukaj
Dane Jan I Olbracht
Data urodzenia 27.12.1459, godz. 12:00
Miejscowość Kraków ( 50°03′N 19°56′E)
Strefa czasowa GMT +1:20
Słońce 15° Koziorożca
Księżyc 12° Wodnika
Ascendent 1° Byka
Horoskop Jana I Olbrachta


Biografia

Był trzecim synem, a czwartym z kolei dzieckiem Kazimierza Jagiellończyka i jego żony Elżbiety Rakuszanki z Habsburgów, której zawdzięczał prawdopodobnie drugie imię – Olbracht, chciała ona uczcić w ten sposób pamięć swego ojca, króla Niemiec, Czech i Węgier, Albrechta II Habsburga.

Od 1467 roku, tak jak pozostali bracia, królewicz zdobywał wiedzę pod okiem Jana Długosza. Na postępowanie młodego Jana Olbrachta wpłynął także przebywający w stolicy, włoski humanista, Filip Kallimach, który zaprzyjaźnił się z nim. Wielokrotnie udowadniał swój talent podczas nauki, opanował łacinę.

Po śmierci Macieja Korwina, króla Węgier, został on obwołany przez szlachtę na sejmie elekcyjnym w Rokos królem Węgier. Mimo to magnateria zakwestionowała elekcję i obrała królem Władysława, co doprowadziło do wojny domowej pomiędzy braćmi. Na mocy pokoju w Koszycach z lutego 1491 roku Jan Olbracht miał zrezygnować ze starań o tron węgierski, w zamian za co miał otrzymać od brata księstwo głogowskie, Oleśnicę i Opawę na Śląsku. Mimo to królewicz pozostał na Węgrzech i na wieść o chorobie Władysława w połowie 1491 roku zerwał pokój i wznowił walki. Zlekceważył nawet sprzeciw ojca, który nakazał mu powrót do Polski. Ostatecznie został rozgromiony w bitwie pod Preszowem (styczeń 1492). Po zdobyciu miasta Jan Olbracht dostał się do niewoli Władysława. Brat przyjął go jednak gościnnie, a w końcu odesłał do Polski.

Po przegranej wojnie z Władysławem o Węgry Jan Olbracht nie musiał długo czekać na nową szansę na objęcie władzy królewskiej, gdyż 7 czerwca 1492 roku zmarł Kazimierz IV Jagiellończyk. Na swojego następcę na Litwie wyznaczył jego brata, Aleksandra, a Polakom „zalecił” Jana Olbrachta. Ostatecznie 27 sierpnia Jan Olbracht został niemal jednogłośnie wybrany królem Polski.

Zaraz po objęciu tronu Jan potwierdził wszystkie dotychczasowe przywileje szlachty, w zamian uzyskując wysokie podatki przeznaczone na obronę państwa. Jan I Olbracht ogłosił w 1496 roku tzw. statuty piotrkowskie [1]. Jan Olbracht ograniczył także rolę Kościoła w państwie, dotąd bardzo uprzywilejowaną.

Sprawa turecka była za panowania Jana Olbrachta główną kwestią polityki zagranicznej. W 1497 roku 40 tys. pospolitego ruszenia ruszyło na południowy wschód. Oblężenie Suczawy nie powiodło się i wyprawa zakończyła się wielkimi stratami polskich wojsk w bitwie pod Koźminem, w której Turcy, Tatarzy i Wołosi wybili ok. 5 tysięcy polskiego rycerstwa, zaskoczonego w czasie odwrotu w wąwozie. Klęskę na wieki utrwaliło mocno przesadzone powiedzenie: Za króla Olbrachta wyginęła szlachta. Jeszcze gorsze od wojennej klęski były skutki polityczne nieudanej wyprawy mołdawskiej. W jej następstwie zawiązał się cały szereg przymierzy i koalicji państw ościennych przeciwko Królestwu Polskiemu i Wielkiemu Księstwu Litewskiemu.

Nie można jego panowania skwitować powiedzeniem-wytrychem: za króla Olbrachta wyginęła szlachta. Klęska bukowińska przesłania niewątpliwe sukcesy. Miał od początku jasno wytyczone cele swej polityki zagranicznej. Pierwszy to współpraca w obrębie dynastii jagiellońskiej. Był jej niewątpliwym motorem i liderem. Drugi cel to zatrzymanie ekspansji tureckiej. Kolejny - konsolidacja ziem polskich i dotychczasowych lenn pod władzą króla. [2]


Z szerszą biografią można zapoznać się na Wikipedii

Kluczowe wydarzenia

  • 4 marca 1484 - zmarł drugi najstarszy syn króla Kazimierza, starszy brat Jana, królewicz Kazimierz, obwołany później świętym [3]
  • 7 czerwca 1490 - Jan został obwołany przez szlachtę na sejmie elekcyjnym w Rokos królem Węgier, w następstwie czego doszło do wojny domowej z bratem Władysławem; w rezultacie Jan I utracił węgierski tron
  • 7 czerwca 1492 - zmarł Kazimierz IV Jagiellończyk
  • 27 sierpnia 1492 - Jan Olbracht został niemal jednogłośnie wybrany królem Polski
  • 23 września 1492 - odbyła się w Krakowie koronacja nowego monarchy
  • 26 października 1497 - Bitwa pod Koźminem; to do tej bitwy odnosi się powiedzenie „Za króla Olbrachta wyginęła szlachta”, jakkolwiek sama bitwa zakończyła się tylko porażką, a nie totalną klęską [4]
  • 17 czerwca 1501 - zmarł w Toruniu, jego zwłoki złożono uroczyście w katedrze wawelskiej, a serce wmurowano w jedną z kolumn Bazyliki św. Jana w Toruniu

Ciekawostki

Jak pisze kronikarz Miechowita, król był "wysokiego wzrostu, oczu piwnych, na twarzy z pewnym wyrzutem i wysiękiem. Tęgi, kościsty i silny, około piersi, rąk i nóg gęstszym, na głowie rzadkim włosem okryty. W ruchach szybki, często u boku z mieczykiem przypasanym występował" [5]


Różnił się także od rodziny obyczajami. O ile dziadek i ojciec króla Jana, a także brat Zygmunt byli abstynentami, o tyle on sam od trunków nie stronił. Również w przeciwieństwie do większości członków domu Jagiellonów, których pożycie małżeńskie można stawiać za wzór, nigdy rodziny nie założył i, co więcej, "namiętnościom i chuciom jako człowiek wojskowy folgował". [6]


Nie można bezkrytycznie powtarzać powiedzenia o wyginięciu szlachty. Była to klęska, ale nie katastrofa. Straty były duże, lecz przede wszystkim wśród zaciężnych. Z pospolitego ruszenia zginęło zapewne 5 - 6 tys. ludzi. Skąd więc powiedzenie: "Za króla Olbrachta wyginęła szlachta"? Niedługo po powrocie króla do kraju w Piotrkowie zebrał się sejm (styczeń - luty 1498 roku), który uchwalił wysokie podatki. Zapewne Olbracht zbierał środki na wyprawę odwetową przeciwko Stefanowi. Jednocześnie zabrał się do karania szlachty, która nie stawiła się na pospolite ruszenie. Miał być to zapewne środek dyscyplinujący na przyszłość, by wypełniała ona swój obowiązek wojenny bez ociągania.Kara za nieobecność podczas wyprawy była jedna i bardzo surowa: konfiskata dóbr ziemskich. Decyzję o konfiskacie podejmował król. (...) Tym razem liczba ukaranych szła w tysiące. Ponieważ utrata dóbr posiadanych prawem lennym de facto oznaczała pozbawienie szlachectwa, w świat poszło, że za króla Olbrachta wyginęła (wyniszczała) szlachta. [7]

Źródło horoskopu

Jan Długosz: Dzieła wszystkie, s. 282, tom V, ks XII, Kraków 1870:

"Święta Narodzenia Pańskiego w tym roku Kazimierz król Polski obchodził w Krakowie, gdzie i po świętach niejaki czas zabawił. We Czwartek zaś, dnia dwudziestego siódmego miesiąca Grudnia, w dzień Ś. Jana Ewangielisty, o godzinie dwunastej, narodził mu się w Krakowie z królowej Elżbiety syn trzeci, który w następną Niedzielę ochrzczony w kościele Krakowskim przez Jerzego biskupa Laodycej sk iego, suffragana Krakowskiego, otrzymał imię dwoiste Jana Alberta".


Informację dostarczył Mirosław Czylek